1. Spółka (informacje ogólne)
Śrem jest jednym z najstarszych miast środkowej Wielkopolski. Gród powstał już za czasów Bolesława Chrobrego, a pierwsza wzmianka o Śremie pojawiła się w bulli gnieźnieńskiej z 1136 r. Prawa miejskie Śrem otrzymał w roku 1253, stając się rówieśnikiem Poznania. Okresem najpomyślniejszego rozwoju miasta był wiek XV i XVI, kiedy to Śrem stanowił ważny ośrodek tranzytowo-handlowy.
Rozwój Śremu i zwiększanie się liczby jego mieszkańców sprawiło, że w okresie zaborów jednym z podstawowych problemów było zaopatrzenie miasta w wodę. Pierwsze wzmianki dotyczące zaopatrzenia mieszkańców w wodę sięgają 1856 roku, kiedy to dla bezpieczeństwa miasta i wygody mieszkańców zbudowano pierwszą publiczną studnię artezyjską. Były one, poza rzeką, głównym źródłem zaopatrzenia mieszkańców w wodę. Pierwsza ze studni znajdowała się przy końcu ówczesnej ulicy Żydowskiej. W 1861 r. podobną studnię wykonano koło gmachu gimnazjum. Kilka studni znajdowało się również na placu u wylotów ulic Rzecznej i Mostowej. W 1864 roku magistrat śremski wydał specjalny regulamin korzystania ze studni publicznych, który obowiązywał do 1907 roku.
Z czasem studnie artezyjskie okazały się niewystarczające dla rosnącej liczby ludności miasta i miejscowych zakładów, zatem w 1907 r. przystąpiono do budowy miejskiej sieci wodociągowej. Punktem centralnym sieci była wieża ciśnień, ulokowana na lewym brzegu Warty. Zbudowana została ona w latach 1908-1909, według domysłów, na miejscu dawnego kościoła św. Mikołaja. Projektantem budowli był inżynier Ksawery Geisler. Równolegle zaprojektowano budynki maszynowni i oczyszczalni wody z żelaza. Wykonawcą zlecenia było przedsiębiorstwo budowlane Gustawa Wilda. Śremska wieża ciśnień, do dziś zachowana w dobrym stanie i górująca w sylwecie miasta, ze względu na neogotycko-renesansową formę bywa uznawana jako ilustracja herbu miasta. Nie jest to jednak słuszna interpretacja. Podobne wieże pojawiły się wtedy w wielu miastach Wielkopolski, m.in. w Kościanie i Środzie Wlkp.. Pojemność zbiornika (znajdującego się na najwyższym, rozszerzonym poziomie wieży) wynosi 250 tys. litrów wody. Przy wykonywaniu sieci wodociągowej zakładano, że powinna ona wystarczyć dla miasta 15-tysięcznego, a więc tworzono ją ze znacznym wyprzedzeniem. Założenie sieci wodociągowej było dla mieszkańców Śremu wydarzeniem niezmiernie doniosłym ponieważ specyficzna konfiguracja terenów zalewowych "wyspy", na której znajdowała się najgęściej zaludniona dzielnica prawobrzeżna, stłoczenie zabudowy przyległych do rynku i pozostałych uliczek oraz placów targowych pogarszało warunki zdrowotne i sanitarne miasta. Ponadto po zbudowaniu wodociągów założono większą ilość hydrantów ulicznych, co poprawiło stan zabezpieczenia miasta przed pożarami. Do 1914 roku doprowadzono sieć wodociągową do około jednej trzeciej budynków w mieście. Urządzenia wodociągowe zostały częściowo przebudowane w latach 1916 - 1918.
W roku 1925 rozpoczęto budowę sieci kanalizacyjnej. Robotami objęto, oprócz placu rynkowego, ulice: Farną, Wawrzyniaka, Garbary, Chmielną, Ogrodową, Gołębią, Kościuszki, Mostową, Młyńską, Piaskową, Przemysława, Zieloną, Wielką i Małą Rzeźnicką i Poznańską, dzięki czemu do 1930 r. skanalizowano 50% wszystkich ulic miasta. Prace kanalizacyjne zostały przerwane w roku 1931. Sprawozdania Magistratu do Państwowej Inspekcji Budowlanej w Poznaniu regularnie w latach 1931 - 1933 meldowały, że wskutek ogólnej depresji gospodarczej nie prowadzono żadnych robót. Po 1933 r. zajęto się głównie remontami urządzeń komunalnych. Wodociąg miejski już w 1933 roku wymagał poważnych remontów. Do tego roku długość sieci wodociągowej wynosiła 7.640 mb, w tym 1.500 m rurociągu głównego i 6.140 m sieci rozdzielczej. Przy wydajności dwóch pomp tłoczących (napędzanych dwoma motorami gazowymi mocy 50 KM) wynoszącej około 25 m3 na godzinę, produkcja wody w tymże okresie wynosiła około 100.000 m3 rocznie, z czego na konsumpcję przez odbiorców prywatnych przypadało około 80.000 m3. Na ogólną liczbę 465 budynków prywatnych zainstalowanych było 406 wodomierzy. W mieście zainstalowane były 3 zdroje uliczne. Pojawiającym się problemem były zaległości w ściąganiu należności za wodę, zwłaszcza po 1934 r., gdy trudności ekonomiczne doprowadziły do znacznego zubożenia ludności miasta. Spośród starych studni, stanowiących źródło zasilające, jedna wyschła, toteż w 1936 r. zbudowano studnię nową i wyremontowano pozostałe. Wymieniono częściowo również eksploatowane filtry żwirowe.
W 1939 roku stan wodociągu przedstawiał się następująco:
a) ujęcie składało się z 4 studni głębokości do 21 mb połączone lewarem ze studnią zbiorczą
b) uzdatnianie prowadzono w układzie drewniano – koksowym przy wydajności 35 m3/godz,
c) pompownia wody składała się z 2 silników gazowych,
d) woda magazynowana była w 2 zbiornikach podziemnych o pojemności około 100 m3 oraz w zbiorniku wieżowym na wieży ciśnień o pojemności 250 m3
e) sieć wodociągowa miała długość 8.040 mb,
f) sprzedaż wody wynosiła 11.500 m3/rok przy 468 konsumentach.
W latach 1947 - 1949 dobudowano budynek filtrów stacji uzdatniania wody, który uruchomiono w 1954 roku. Wzrost nakładów na inwestycje komunalne, w tym na sieć wodociągową, nastąpił od 1955 r. W tym okresie, do roku 1960, dokonano gruntownej przebudowy sieci wodociągowej, wymieniono silniki gazowe wraz z pompami tłokowymi na pompy wirowe napędzane elektrycznie, jak również dokonano odwiertów dwóch studni głębinowych.
Wzrost zapotrzebowania na inwestycje komunalne zapoczątkowany został budową Odlewni Żeliwa, która zlokalizowana została na peryferiach lewobrzeżnej części ówczesnego Śremu Decyzję o budowie zakładu podjęto w 1963 r. Zaistniała wtedy konieczność dostawy wody i odbioru ścieków zarówno dla samego zakładu, jak również dla powstającego przy nim osiedla mieszkaniowego obliczone na 2500 mieszkań i około 16 000 mieszkańców, a więc tylu, ilu liczył ich cały Śrem w 1970 r.. Rozbudowa wodociągów oraz doprowadzenie wody do Odlewni Żeliwa i zostały zrealizowane już do końca 1967 r. System wodociągowy, który przy tak dynamicznym rozwoju miasta nie zaspokajał potrzeb ludności i przemysłu, wymagał dodatkowo modernizacji W roku 1967 pobudowano zbiornik wody czystej o pojemności 500 m3, a na stacji uzdatniania wody wykonano drugi stopień filtrów zamkniętych. Do końca 1968 r., w ramach rozbudowy kanalizacji przeprowadzone zostały nowe kolektory odprowadzające ścieki z Odlewni Żeliwa i osiedla na Jezioranach. Łącznie w latach 1966 - 1970 wybudowano 5,8 km kolektorów kanalizacyjnych oraz 4,7 km sieci wodociągowej. Dodatkowo w 1968 r., w lewobrzeżnej części Śremu, w rejonie ul. Zachodniej, rozpoczęto budowę mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków, która zakończona została w 1977 roku z tym, że część mechaniczną włączono do eksploatacji w 1971 roku. Był to zakład komunalny o bardzo ważnej roli, zwłaszcza z punktu widzenia dbałości o czystość środowiska.
W latach 1973 - 1974 włączono do eksploatacji ujęcie wody przy ulicy Parkowej, oraz hydrofornię wraz z przepompownią przy ul. 1 Maja oraz kilka kilometrów sieci przesyłowych od osiedla Jeziorany i odlewni żeliwa.
Na przełomie lat 70 i 80 ciągle borykano się z ciągłością dostawy wody. Przyczyną braków wody była zbyt mała wydajność urządzeń wodociągowych. Prowadzono wówczas badania hydrogeologiczne po obu stronach rzeki Warty w rejonie Kawcza, gdzie stwierdzono zasoby wody w kategorii C w wysokości 1.590 m3/godz. W związku z pojawiającą się możliwością budowy nowego ujęcia wód, na rok 1985 przewidziano termin rozpoczęcia budowy nowego wodociągu w Śremie. Zadanie to nie zostało jednak zrealizowane z uwagi na opinię geologiczną, która stwierdziła, że eksploatacja ujęcia w tym rejonie może spowodować zanieczyszczenie wód spływających ze starego wysypiska śmieci, które znajdowało się w rejonie tzw. trzeciego mostu, a więc drogi wylotowej ze Śremu w kierunku Poznania. Wobec tego w końcu lat ‘80 przeprojektowano dokumentacje techniczną stacji uzdatniania wody w rejonie Kawcza na teren ujęcia w Śremie przy ul. Parkowej. Niestety i to przedsięwzięcie, tym razem ze względów ekonomicznych, nie zostało rozpoczęte, a jedynie przeprowadzono modernizację dotychczas eksploatowanej stacji uzdatniania wody przy ul. Franciszkańskiej. W ramach modernizacji, w latach 1990-1994 dobudowano budynek z 4 filtrami poziomymi, które obecnie stanowią na stacji wodociągowej drugi ciąg technologiczny produkcji wody. Zmodernizowano również technologię filtracji wody na filtrach otwartych, wymieniono częściowo sieć technologiczną, oraz dobudowano tablice rozdzielcze z instalacją energetyczną i sterowniczą. Modernizacja zabezpiecza dostawę wody o dobrej jakości w ilości 8.000 m3/dobę.
W międzyczasie, w styczniu 1982 r oddano do eksploatacji w prawobrzeżnej części miasta przepompownie ścieków, co pozwoliło przerzucać ścieki z prawobrzeżnego Śremu na oczyszczalnię ścieków.
Lata ’90 XX w. były kolejnym okresem intensywnej rozbudowy infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. Istotnym faktem jest rozpoczęcie w tym czasie kanalizowania obszarów wiejskich gminy Śrem. W okresie 1993-2001 oddano do eksploatacji cztery wiejskie oczyszczalnie ścieków: w Bodzyniewie, Binkowie, Orkowie i Kalejach. Dodatkowo przeprowadzono gruntowną modernizację oczyszczalni ścieków w Śremie, która po 30 letnim okresie eksploatacji nie mogła sprostać wymogom przepisów Unii Europejskiej, do której Polska miała aspiracje przystąpić Trudnego zadania modernizacji obiektu podjął się Urząd Miejski w Śremie z Panem Burmistrzem Andrzejem Ratajczakiem, przy dużym zaangażowaniu PWiK w Śremie Sp. z o.o.. Ogólny koszt modernizacji wyniósł 13.500.000 zł, w tym nakłady Przedsiębiorstwa w wysokości 2.000.000 zł. Modernizacja oczyszczalni zakończona została w roku 1999, a uzyskiwane wyniki spełniają zakładane oczekiwania.
Począwszy od roku 1990 rozbudowywano również sieć wodociągową. W samym mieście Śrem łączna długość sieci wraz z przyłączami wzrosła z 84.322 w 1994 r. do 107.700 w roku 2000. W 1998 roku, z uwagi na bardzo długi okres eksploatacji obiektu stacji uzdatniania wody w Śremie przy ul. Franciszkańskie (od 1907) zlecono opracowanie ekspertyzy stanu technicznego jej budynków pod względem przydatności do przeprowadzenia modernizacji. W wyniku przeprowadzonych badań okazało się, że koszt modernizacji stacji wyniósłby 70% kosztów budowy nowego obiektu, a okres użytkowania gwarantowałby eksploatację jeszcze przez okres 20 - 25 lat. Wobec tego podjęto decyzję o budowie nowej stacji przy ul. Parkowej. Inwestycja, rozpoczęta w roku 2001, została zakończona w połowie 2005 r.
ETAPY REORGANIZACJI PRZEDSIĘBIORSTWA WODOCIĄGÓW I KANALIZACJI SPÓŁKA Z O.O. W ŚREMIE.
Do zakończenia II wojny światowej wodociągi podlegały miastu stanowiąc nierozłączną całość z „Siłą, Gazem i Wodą”. Z tej struktury pierwsza odłączona została „Siła”, czyli energetyka, a na początku lat 60 XX w. gazownia.
Od 1945 r. nastąpił poważny rozwój Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej (MPGK) pod zarządem którego znajdowały się następujące przedsiębiorstwa miejskie: Gazownia, Wodociągi, Zakład Kanalizacji, Zakład Oczyszczania Miasta, Hotel Miejski, Rzeźnia i Targowisko, Zakład Obsługi Urządzeń Komunalnych, a później Pralnia Mechaniczna i Łaźnia Miejska. Przynależność, poprzez MPGK, do Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Śremie miała miejsce do 30 czerwca 1976 r.
Od 1.07.1976 r. powstało Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Poznaniu Zakład w Śremie (oprócz Śremu do Poznania należał Nowy Tomyśl, Gniezno i Szamotuły)
W tej strukturze Przedsiębiorstwo działało do 1991 roku, kiedy to WPWiK w Poznaniu uległo likwidacji. Śremskie Wodociągi stały się samodzielnym przedsiębiorstwem państwowym, podlegającym strukturalnie Wojewodzie Poznańskiemu.
Zmiany ustrojowe samorządowe w Polsce doprowadziły do samodzielności gminy i podległe Przedsiębiorstwu miejscowości: Kórnik, Książ, Czempiń, Środa, Miłosław i Dolsk stopniowo rozpoczęły niezależną działalność na swoich terenach. W zamian Przedsiębiorstwu przekazano zarząd nad wiejskimi sieciami wodociągowymi w granicach gminie Śrem (miejscowości Pysząca, Nochowo, Dalewo, Gaj i Dąbrowa). W następnych latach, z przyczyn ekonomicznych, dokonano połączenia wodociągu w Pyszącej z siecią wodociągową miasta Śrem, a wodociągu w Dalewie z siecią wodociągową Nochowa.
Z dniem 10 lipca 1997 roku powstało Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Śremie Spółka z o.o. którego właścicielem jest Gmina Śrem. Z dniem 18 marca 2015 roku nazwa zmieniona została na: Śremskie Wodociągi spółka z ograniczoną odpowiedzialnością